Deneyimli ekonomis Eski Hazine Müsteşarı, Dr. Mahfi Eğilmez, son şekli verilen TBMM’ye sunulması planlanan vergi reform paketiyle dikkat çeken bir yazıya imza attı.
Türkiye ekonomisinin yakın gözlemcilerinden olan Mahfi Eğilmez son makalesini yayımladığı kendi blogunda enflasyonla mücadelede kullanılan uygulamaları özetleyerek başladı ama yazının en önemli bölümü vergi paketiydi.
Vergi paketinden çıkarılan bir konuya değinen Mahfi Eğilmez acı konuştu. Eğilmez şunları söyledi
“Ne yazık ki bu sağlıksız yapıyı düzeltebilmek, kayıt dışı ekonomiyi kayda almak, vergi dışı servet ve gelirleri vergilendirmek için eksik de olsa, küçücük bir umut ışığı olan gider incelemesi düzenlemesi bile tasarıdan çıkarılmış. Bence gider bildirimiyle ilgili madde yer almayacağına göre vergi paketinin bir anlamı kalmıyor zaten, tamamından vazgeçilse yeridir.”
MAHFİ EĞİLMEZ’DEN DEĞERLENDİRME
Türkiye’de gelir adaletsizliğini yansıtan verileri paylaşan Dr. Eğilmez, vergi reformuyla ilgili basına sızdırılan haberler üzerinden bir değerlendirme yaptı.
An itibarıyla enflasyonla mücadelede kullanılan, hepsi çok tartışmalı, bazı uygulamalar olduğunu belirten Mahfi Eğilmez yazısında şunlara değindi.
* Ücretleri, yoksulluk sınırının altında tutmak.
* Kiraları, belirli bir tavan koyup baskılamaya çalışmak (Temmuz başında bu düzenlemenin kalkacağı ve kira artışlarının TÜFE’ye bağlanacağı söyleniyor.)
* Üreticiye verilen taban fiyatlarını enflasyonun altında artırmak.
* Faizleri, gerçek enflasyonun değil açıklanan enflasyonun bile altında tutmak (negatif reel faiz.)
* Kredi kullanımını sınırlayıcı önlemler almak.
* Carry trade yoluyla döviz girişini veya içerideki dövizlerin bozdurulmasını teşvik edip kuru düşük tutmak.
Bu sonuncusu aslında dış kaynak girişini sağlamak için kullanılan bir yol olsa da dolaylı olarak kur kaynaklı maliyet enflasyonunu da baskı altında tutmaya yarıyor.
Bu sayılanlara ek olarak enflasyonla mücadelede iki de girişim var:
(1) Kamu kesiminde tasarruf önlemleri.
(2) Vergi reformu paketi hazırlığı.
Vergi reformu paketi konusunda ise henüz kamuoyuyla paylaşılmış bir metin olmadığını yazısında belirten Mahfi Eğilmez Son bilgiler pek çok maddenin tasarıdan çıkarıldığını ve geriye kalanların sadece vergilerin artmasına yol açacak düzenlemeler olduğunu ifade etti.
GELİR NASIL PAYLAŞILIYOR?
Eğilmez yazısında ayrıca şu konulara dikkat çekti
2022 yılında Türkiye’nin GSYH’si 906 milyar dolar, nüfusu 85,3 milyon kişi ve kişi başına geliri 10.622 dolardı (aylık 885 dolar.) 2022 yılını kapsayan gelir dağılımı araştırmasına göre GSYH’nin yarısını (451 milyar dolar) nüfusun en zengin yüzde 20’si (17,1 milyon kişi) paylaşıyor. Bu 17,1 milyon kişinin ortalama yıllık geliri 26.453 dolar.
Nüfusun geri kalan yüzde 80’i (68,3 milyon kişi) GSYH’nin kalan 455 milyar dolarlık kısmını paylaşıyor. Bu kesimin kişi başına geliri ortalama 6.666 dolar (aylık 556 dolar.)
En düşük gelirlilerin oluşturduğu yüzde 20’lik nüfus grubunda (17,1 milyon kişi) kişi başına gelir 3.134 dolar (aylık 262 dolar.)
KAYIT DIŞINDA NELER OLUYOR?
Vergi paketi tasarısında vergi reformu ifadesini hak edecek tek düzenlemenin kayıt dışı kalmış gelirlerin yakalayıp vergilendirmek olduğunu ifade eden Mahfi Eğilmez bu maddenin paketten çıkarılmış olduğunu basından duyduğunu kaydetti.
” Böylece kayıt dışı ekonomiyi kayda alma olanağı da tamamen dışlanmış” diyen Mahfi Eğilmez, “Aslında bu, beklenen bir gelişmeydi. Türkiye, son yıllarda, bu tür servetlerin, gelirlerin inanılmaz boyutlara ulaştığı bir ülke konumuna geldi. Ve bu tür kayıt dışı servetlerin, kayıt dışı gelirlerin sahipleri siyaseti finanse edenler arasında yer alıyor.
Benim önerdiğim şekliyle servet bildirimi ve gider bildirimi yürürlüğe sokulsa ve geçmiş yılların sorumluluğunu kaldırmak üzere bir defaya mahsus olarak beyan alınıp, ortaya çıkacak farklardan vergi alınsa bu yılın bütçe açığı kapanır ve gelecek yıllar da kurtarılırdı.
Ne yazık ki bu sağlıksız yapıyı düzeltebilmek, kayıt dışı ekonomiyi kayda almak, vergi dışı servet ve gelirleri vergilendirmek için eksik de olsa, küçücük bir umut ışığı olan gider incelemesi düzenlemesi bile tasarıdan çıkarılmış. Bence gider bildirimiyle ilgili madde yer almayacağına göre vergi paketinin bir anlamı kalmıyor zaten, tamamından vazgeçilse yeridir.” yorumunu yaptı.
