Dopamin ve Gençlerin Dijital Dünyası

Gençlerin dijital dünyasında dopamin, önemli bir rol oynamaktadır. Nörobiyolojik, duygusal ve teknolojik açıdan bu etkiyi anlamak, gençlerin bu dünyada nasıl daha sağlıklı bir şekilde hareket edebileceklerini bulmanın temelini oluşturur.

Kısa videolar, TikTok, Instagram ve YouTube gibi platformlarda gençlerin en çok tercih ettiği içerikler haline gelmiştir. Amerikan Psikoloji Derneği’ne (APA) göre, ergen beyni anında ödüllere duyarlı hale gelmektedir. Bu durum, gençlerin kısa videoları izledikçe beynin ödül merkezlerinin tetiklenmesiyle sonuçlanmaktadır.

Beynin Ödül Merkezini Hedef Alan İçerikler

Sinirbilimci Sandra Aamodt’a göre, “Kısa ve dikkat çekici içerikler, beynin ödül merkezlerini şeker veya video oyunlarına benzer şekilde harekete geçiriyor.” Bu süreç, gençlerin daha fazla içerik arayarak bir geri bildirim döngüsüne girmelerine yol açmaktadır.

Aamodt’un dikkat çeken kitabında dijital dünyanın aşırı tüketimiyle ilgili iki temel konu bulunmaktadır:

• Ekran Süresinin Aşırılığı: Teknolojinin tamamen şeytanlaştırılmaması gerektiği vurgulansa da, aşırı ekran süresinin çocukların serbest oyun, sosyal etkileşim ve uyku gibi önemli alanlarda kısıtlamalar yaratabileceği ve bunun gelişim üzerindeki olumsuz etkileri tartışılmaktadır.
• Uykunun Önemi: İyi bir gece uykusu, sadece hafızayı güçlendirmekle kalmaz, aynı zamanda duygusal düzenleme ve beyin gelişimi için de hayati öneme sahiptir.

Birkaç Saniye İçinde Ruh Halini Değiştiren İçerikler

TikTok ve YouTube Shorts gibi platformların algoritmaları, kullanıcıların izleme süresini en üst düzeye çıkarmak için tasarlanmıştır. Bu algoritmalar, her kullanıcının hoşlandığı türde içerikleri hızla öğrenip onlara sürekli benzer videolar sunarak etkileşimi artırmaktadır. Davranışsal teknoloji uzmanı Nir Eyal, “Bu, etkileşim için tasarlanmış, son derece kişiselleştirilmiş bir deneyim” demektedir. Eyal’a göre, dijital alışkanlıklar duygusal ihtiyaçları karşılamakta ve olumsuz duyguları hafifletmektedir.

Instagram, TikTok ve WhatsApp gibi uygulamalar, bu kişiselleştirilmiş model sayesinde büyük başarı elde etmektedir. Bu platformlar, kullanıcı davranışını göz önünde bulundurarak tasarlanmakta ve davranışsal psikoloji ilkeleriyle desteklenmektedir.

Kısa videolar, birçok genç için günlük stresin bir kaçış yolu olmaktadır. Gençler, birkaç saniye içinde ruh hallerini değiştirebilir, gülebilir veya başka bir dünyaya geçebilirler. Common Sense Media’nin araştırmalarına göre, gençlerin %60’ından fazlası kısa videolar izlemelerinin sebebini “fişini çekmek” veya “kendini daha iyi hissetmek” olarak açıklamaktadır.

Bu tür içeriklerin tüketilmesi, başlı başına olumsuz bir durum olmamakla birlikte kontrolsüz tüketimi, gençlerin konsantrasyonunu, uyku kalitesini ve sosyal becerilerini olumsuz etkileyebilir. APA, ekran süresine sınır konulmasını, çevrimdışı aktivitelerin teşvik edilmesini ve gençlerle sosyal medya kullanımı konusunda açık ve dürüst bir iletişim kurulmasını önermektedir. Bu sayede gençlerin dijital dünyada daha sağlıklı bir denge kurması mümkün olabilir.